ساختمان دانه گرده
پوستهها
دو پوسته دانه گرده را احاطه میکنند. پوسته خارجی منفذ دارد و از جنس کوتین است و به آن اگزین میگویند. سطح خارجی این پوسته ناهموار بوده و در گونههای مختلف شکلهای گوناگون دارد و در تشخیص نوع گیاه موثر است. پوسته داخلی از جنس سلولز است و انتین نام دارد.
سلولها
دو سلول به نام سلولهای رویشی و زایشی در درون هر دانه گرده جای دارند. سلول رویشی بزرگتر است و سلول زایشی را دربرگرفته است. بطور معمول در سیتوپلاسم این سلولها رنگیزه کاروتنوئیدی وجود دارد که رنگ دانههای گرده را سبب میشوند. دانههای گرده بعضی گیاهان در هوا پراکنده شده و با ورود به مجاری بینی بعضی افراد حالت آلرژی یا حساسیت در آنها بوجود میآورند.
مکانیسم بوجود آمدن دانههای گرده در کیسههای گرده
در داخل هر کیسه بساک سلولهای دیپلوئید (2n کروموزومی) به نام سلولهای مادر میکروسپور یا مادر دانه گرده وجود دارند. هر کدام از این سلولها با تقسیم میوزی ، چهار سلول (n کروموزومی) هاپلوئید به نام میکروسپور بوجود میآورد. پس هسته هر میکروسپور به طریق میتوز تقسیم میشود و دو هسته پدید میآورد. یکی از این هستهها با مقداری سیتوپلاسم سلول زایشی را بوجود میآورد و هسته دیگر با بقیه سیتوپلاسم به سلول رویشی تبدیل میشود. سپس با بوجود آمدن پوستههای داخلی (انتین) و خارجی (اگزین) هر میکروسپور به یک دانه گرده یا گامتوفیت نر تبدیل میشود.
هنگامی که میکروسپور تبدیل به دانه گرده میشود بساک نیز تغییراتی حاصل کرده به بساک رسیده تبدیل میشود لایه مکانیکی بساک که تنها دیواره خارجی سلولهای آن نازک باقی مانده است در اثر خشکی هوا بیش از دیوارههای دیگر آب خود را از دست داده و جمع میشود و در نتیجه بساک راپاره میکند. شکفتن بساک همیشه با ایجاد شکاف انجام نمیشود گاهی شکوفایی بساک با پدید آمدن (روزن) و گاهی با ایجاد دریچه مانند زرشک صورت میگیرد. در اکوسیستمهای آبی ، خشکی هوا در شکفتن بساک دخالتی نداشته بنابراین مکانیسم شکفتن بساک در همه گیاهان به یک صورت نیست.
نقش دانه گرده
نقش دانه گرده در لقاح و ایجاد یاخته تخم میباشد. با قرار گرفتن دانه گرده بر روی کلاله مادگی دانه گرده رویش میکند و لوله گرده از راه خامه مادگی وارد تخمدان میشود. تخمکها در داخل تخمدان قرار گرفتهاند. سلول زایشی دانه گرده با سلول تخمزای تخمک جفت میشود و با ترکیب دو هسته ، سلول تخم حاصل میشود. از رشد و نمو تخم گیاه جدید بوجود میآید.